Het pretesten van een vragenlijst is een typisch voorbeeld van iets dat we absoluut vaker zouden moeten doen. Een pretest is een relatief kleine en goedkope inspanning, bedoeld om een vragenlijst te realiseren die optimaal aansluit bij de doelgroep. Niet elke vragenlijst heeft een pretest nodig, dit is vooral aan te raden als:
- Je verwacht dat je doelgroep vanwege de cognitieve vermogens in de knel kan komen met de vragenlijst. Bijvoorbeeld kinderen van 6 tot 12 jaar, lager opgeleiden, laag geletterden, bejaarden, respondenten met een (zeer) slechte beheersing van de Nederlandse taal, et cetera.
- Er nog weinig bekend is over het onderwerp of als het om een relatief complex onderwerp gaat.
- Het onderwerp gevoelig kan liggen bij de doelgroep, denk bijvoorbeeld aan ouderenmishandeling.
Wat levert een pretest op?
Concreet gesproken komt het erop neer dat we in een pretest zien:
- hoe de onderzoeksdoelgroep de vragen en de antwoordcategorieën interpreteert;
- of sprake is van knelpunten;
- of de antwoordcategorieën logisch en compleet zijn;
- of we aansluiten bij de taal van de doelgroep;
- hoeveel tijd het invullen kost.
Zaken waar zelfs de meest ervaren onderzoeker en inhoudsdeskundige niet altijd de beste inschatting van kunnen maken. Een waardevolle bijvangst is het contact met de doelgroep. Doordat we deze spreken, krijgen we ook al inzicht in gedachten rondom bepaalde onderwerpen. Voor opdrachtgevers is het zeer leerzaam om dichtbij de doelgroep te staan en zelf interpretaties en beleving te horen.
Praktijkvoorbeelden
Voor de VU deden wij recent een pretest voor een vragenlijst in het kader van een peiling onder studenten en medewerkers. In deze pretest stond ook de objectiviteit centraal; werden per thema de verschillende voors en tegens op een duidelijke en volledige manier naar voren gebracht
Bij een pretest onder kinderen kwamen we erachter dat sommigen een vragenlijst als een proefwerk ervaren; vragen we naar ‘twee of drie voorbeelden’, dan blijven zij net zo lang nadenken over en zoeken naar drie voorbeelden ‘omdat dat nou eenmaal gevraagd wordt’. Bij een opdracht het ontbijt te laten zien door zaken als boterhammen en beleg naar een bord te slepen, bleek dat niet iedereen op deze wereld vanaf een bord ontbijt. Deze kinderen wisten dan ook niet wat te doen bij deze vraag.
Deze voorbeelden tonen het nut van een pretest goed aan; een goede vragenlijst leidt tot kwalitatief goede respons en dus goede onderzoeksresultaten.
