Onlangs leidde Marit Klooster een sessie met kwalitatief onderzoekers. Onderwerp van gesprek? De lessen die de coronapandemie ons als onderzoekers hebben geleerd en wat wij daarvan meenemen naar de toekomst. In deze blog vat Marit de belangrijkste punten samen.
Online is here to stay
Online kwalitatief onderzoek is een blijvertje, daarover waren alle kwalitatief onderzoekers het snel eens. Het is een verrijking van de onderzoekstoolbox die we als kwalitatief onderzoekers tot onze beschikking hebben. Was het in het precoronatijdperk allleen een ‘go’ als het echt niet anders kon – hetzij door de geografische spreiding van de groep respondenten, hetzij door lastig te combineren agenda’s –, vandaag de dag is het een volwaardige tool die we in kunnen zetten als de situatie daarom vraagt.
Voordelen fysiek onderzoek
Uiteraard kent fysiek onderzoek z’n voordelen. Zo werkt een fysieke meekijkruimte anders dan een online meekijkruimte. Online is de meekijkruimte vooral heel functioneel en taakgericht, in een fysieke meekijkruimte merk je toch veel meer dingen op. Waar slaan meekijkers op aan, wat wordt als verrassend ervaren, dat soort zaken. Bij online onderzoeken daarentegen kan de groep meekijkers veel groter zijn dan bij fysieke onderzoeken. Vooral een voordeel voor organisaties waarvan de medewerkers over het land verspreid zitten.
Bij face-to-face-onderzoek is het straks mogelijk dat een deel vanuit de fysieke meekijkruimte meekijkt en een deel via een livestream vanaf hun eigen werkplek. Een uitdaging hierbij is om ervoor te zorgen dat meekijkers geen conclusies trekken op basis van slechts één of twee meegekeken gesprekken. Zaak dus om snel na het veldwerk een duidelijke wrap-up te geven die met alle meekijkers kan worden gedeeld.
Een andere reden om toch expliciet voor fysiek onderzoek te kiezen kan zijn dat je met veel toonmateriaal werkt. Dat werkt toch makkelijker als je mensen in levenden lijve ontmoet en ze het materiaal in handen kan geven.
Verbinding maken
Voordat de coronapandemie ons dwong met online kwalitatief onderzoek aan de slag te gaan, leefde het idee dat online zich niet goed zou lenen voor gevoeliger onderwerpen, waarbij je echt de diepte in moet gaan. Na de ervaring van de afgelopen anderhalf jaar kunnen we gerust concluderen dat kwalitatief onderzoekers heel goed in staat zijn om verbinding te maken, ook als de communicatie via een beeldscherm verloopt. Het gaat erom hoe je iemand op z’n gemak stelt. Geef je op locatie iemand een lekker kopje koffie of thee, online kun je een deelnemer uitnodigen zelf even iets te drinken te pakken voor je gaat beginnen. En vergeet niet: het feit dat bij online onderzoek mensen zich in hun eigen omgeving bevinden, maakt juist dat ze wat makkelijker praten. De deelnemer is veel meer in charge. In theorie kan hij of zij het beeldscherm dichtklappen en het gesprek beëindigen. Dat gebeurt niet, maar de optie is er.
Single interviews versus groepsgesprekken
Het maken van verbinding geldt vooral voor een-op-eengesprekken. Voor groepsgesprekken ervaren we nog wel een drempel. Het bewerkstelligen van de zo belangrijke groepsdynamiek is online een uitdaging. Bij groepen zullen we daarom overwegend gaan voor fysieke bijeenkomsten. Als we het al online doen, vergt dat nog meer voorbereiding dan gebruikelijk.
Inclusiviteit
Een belangrijke vraag is natuurlijk of je met online onderzoek niemand uitsluit. Je hebt immers bepaalde basisvaardigheden nodig om deel te kunnen nemen aan online onderzoek. Uit ons gesprek kwam naar voren dat zowel onderzoekers als respondenten hierin zijn gegroeid in de afgelopen periode. Veel zaken vinden online plaats sinds de uitbraak van het coronavirus. Bovendien vindt de werving van respondenten vaak al online plaats, dus die digitale drempel is dan eigenlijk al niet meer aanwezig. Toch is het iets om rekening mee te houden. Onlangs deden wij een onderzoek onder motorisch, verstandelijk, visueel en taalbeperkten. Die respondenten hebben we via belangengroepen geworven en dat onderzoek hebben we bewust niet online gedaan. Bij visueel beperkten voornamelijk vanwege technische redenen: de verschillende tools die wij wilden inzetten waren simpelweg niet compatibel met de screenreader die visueel beperkten gebruiken. Voor de andere doelgroepen waren de digitale drempels om andere redenen te hoog en hebben we ook gekozen voor fysiek onderzoek.
Het juiste plan voor het juiste doel
Zo hebben zowel online onderzoek als onderzoek op locatie hun eigen voor- en nadelen en wordt ook een combinatie van beide vormen inmiddels door iedereen omarmd. Voor ons als onderzoekers is de gulden regel dat we afhankelijk van de onderzoeksvraag, de doelgroep, het thema, het budget, de gewenste snelheid en de gewenste werkvormen, een plan maken waarin online en offline op de juiste manier wordt gecombineerd.
Meer weten?
Online kwalitatief onderzoek kent dus specifieke aandachtspunten. Onze ervaren onderzoekers helpen je graag om de optimale opzet voor je online kwalitatieve onderzoek te bepalen. Wil je meer weten over online kwalitatief onderzoek? Neem dan gerust contact met ons op om te sparren.
